Türkiye’de gümrük vergisi hesaplama, ithal edilen ürünün türüne, değerine, menşei ülkesine ve uygulanacak vergi oranlarına bağlı olarak yapılır. 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde, gümrük vergisi, KDV ve varsa Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) hesaplamaları belirli adımlarla gerçekleştirilir. Aşağıda, gümrük vergisi hesaplama sürecini adım adım açıklıyorum:
Adım Adım Gümrük Vergisi Hesaplama
-
Ürünün CIF Değerini Belirleme
-
CIF Değeri (Cost, Insurance, Freight): Ürünün fatura bedeli, sigorta masrafı ve nakliye (kargo) bedelinin toplamıdır.
-
Örnek: Ürün fiyatı 100 USD, kargo 20 USD, sigorta 5 USD ise CIF = 100 + 20 + 5 = 125 USD.
-
Döviz Kuru: CIF değeri, işlem tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) belirlediği efektif satış kuruyla TL’ye çevrilir. Örneğin, 1 USD = 35 TL ise, 125 USD = 125 × 35 = 4.375 TL.
-
-
Gümrük Vergisi Oranını Belirleme
-
Ürünün GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) numarasına göre gümrük vergisi oranı belirlenir. Bu oran, ürünün türüne ve menşei ülkesine göre değişir (örneğin, tekstil %8, elektronik %10-20).
-
Menşei Ülke: AB ülkeleri veya serbest ticaret anlaşması olan ülkelerden gelen ürünlerde daha düşük oranlar veya muafiyet uygulanabilir.
-
Örnek: GTİP’e göre gümrük vergisi oranı %20 ise, CIF (4.375 TL) üzerinden:
Gümrük Vergisi = 4.375 × 0,20 = 875 TL.
-
-
Matrahın Hesaplanması
-
Gümrük vergisi matrahı, CIF değeri ile gümrük vergisinin toplamıdır:
Matrah = CIF + Gümrük Vergisi = 4.375 + 875 = 5.250 TL.
-
-
KDV Hesaplama
-
Türkiye’de ithal ürünlere genellikle %20 KDV uygulanır (bazı ürünlerde %1 veya %10 olabilir, örneğin kitaplar %1).
-
KDV, matrah üzerinden hesaplanır:
KDV = 5.250 × 0,20 = 1.050 TL.
-
-
ÖTV (Varsa) Hesaplama
-
ÖTV, 4760 sayılı ÖTV Kanunu’na ekli listelerde belirtilen ürünlere uygulanır (örneğin, alkollü içecekler, kozmetik, elektronik eşyalar).
-
ÖTV matrahı, CIF + Gümrük Vergisi’dir ve ürünün ÖTV oranıyla çarpılır.
-
Örnek: Ürün ÖTV’ye tabi değilse bu adım atlanır.
-
-
Toplam Vergi ve Diğer Masraflar
-
Toplam ödenecek tutar, gümrük vergisi, KDV ve varsa ÖTV’nin toplamıdır.
-
Örnek: Gümrük Vergisi (875 TL) + KDV (1.050 TL) = 1.925 TL.
-
Ek Masraflar: Gümrük sunum ücreti, damga vergisi, bandrol ücreti (örneğin, TRT bandrolü) gibi küçük ek ücretler eklenebilir (genelde 10-50 TL).
-
-
Muafiyet ve Özel Durumlar
-
30 Avro Muafiyeti: Posta veya hızlı kargo yoluyla gelen, ticari olmayan ve değeri 30 Avro’yu (27 Aralık 2024’ten itibaren 27 Avro) aşmayan eşyalar için gümrük vergisi yerine tek ve maktu vergi uygulanır:
-
AB ülkeleri: %0
-
Diğer ülkeler: %60
-
Örnek: 20 Avro’luk ürün için CIF = 20 USD × 35 TL = 700 TL, vergi = 700 × 0,60 = 420 TL.
-
-
Hediyelik Eşya: Yolcu beraberinde 430 Avro’ya kadar hediyelik eşya muafiyet kapsamındadır.
-
Kitap ve Basılı Yayın: 1500 Avro’ya kadar kişisel kullanıma mahsus kitaplar vergiden muaftır.
-
Örnek Hesaplama
Senaryo: ABD’den 200 USD değerinde bir elektronik cihaz sipariş ediyorsunuz. Kargo 30 USD, sigorta 5 USD. GTİP’e göre gümrük vergisi %15, KDV %20, ÖTV yok. TCMB kuru 35 TL.
-
CIF Değeri: 200 + 30 + 5 = 235 USD = 235 × 35 = 8.225 TL.
-
Gümrük Vergisi: 8.225 × 0,15 = 1.233,75 TL.
-
Matrah: 8.225 + 1.233,75 = 9.458,75 TL.
-
KDV: 9.458,75 × 0,20 = 1.891,75 TL.
-
Toplam Vergi: 1.233,75 + 1.891,75 = 3.125,50 TL.
-
Ek Masraflar: Gümrük sunum ücreti (20 TL varsayalım) = 3.125,50 + 20 = 3.145,50 TL.
Sonuç: Ürünün toplam maliyeti = Ürün bedeli (8.225 TL) + Vergiler (3.145,50 TL) = 11.370,50 TL.
Önemli Notlar
-
GTİP Sorgulama: Ürünün doğru GTİP numarasını öğrenmek için Ticaret Bakanlığı’nın E-İthalat portalını veya Ankara gümrük danışmanı gibi uzmanları kullanabilirsiniz.
-
Muafiyet Limitleri: 30 Avro (veya 27 Av every) muafiyet, sadece bireysel ve ticari olmayan gönderiler için geçerlidir.
-
Yasaklı Ürünler: Cep telefonu, alkol, tütün, kozmetik gibi ürünler hızlı kargo ile muafiyet kapsamına girmez.
-
Doğru Beyan: Fatura bedelinin düşük gösterilmesi, gümrük idaresi tarafından tespit edilirse cezai işlem uygulanır.
-
Güncel Oranlar: Vergi oranları ve muafiyet limitleri Resmi Gazete’de yayımlanan kararlarla değişebilir. 2025 için Ticaret Bakanlığı’nın sitesini kontrol edin.
Pratik İpuçları
-
Hesaplama Araçları: Ticaret Bakanlığı’nın E-İthalat portalı veya gümrük müşavirlerinin online hesaplama araçları kullanılabilir.
-
Profesyonel Destek: Karmaşık işlemler için Ankara gümrük danışmanı gibi uzmanlarla çalışmak, hem doğru hesaplama hem de zaman tasarrufu sağlar.
-
Fatura ve Belge: Ürünün faturasını ve kargo belgelerini eksiksiz sunmak, işlemlerin hızlı tamamlanmasını sağlar.
Gümrük vergisi hesaplama süreci, ürünün özelliklerine ve mevzuata bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Daha fazla bilgi için Ticaret Bakanlığı (ticaret.gov.tr) veya yerel gümrük idareleriyle iletişime geçebilirsiniz.